KIẾN TRÚC CHÙA THẠNH LÂM Ở ĐẢO PHÚ QUÝ

KIẾN TRÚC CHÙA THẠNH LÂM Ở ĐẢO PHÚ QUÝ
          Chùa Thạnh Lâm tọa lạc tại xã Ngũ Phụng, cách UBND huyện Phú Quý 500m và cách cảng Phú Quý 4km về hướng Bắc. Được tạo dựng vào cuối thế kỷ XVIII, tại chùa Thạnh Lâm còn lưu giữ trên 30 tượng Phật cổ với nhiều chất liệu khác nhau như: đồng, gỗ, đất nung có niên đại trên 200 năm.

          Tổng thể kiến trúc chùa Thạnh Lâm gồm nhiều hạng mục có quy mô bề thế và trang nghiêm như: Cổng Tam quan, Bảo tháp, Tháp bia, Tháp chuông, Chính điện, nhà Tổ và vòng thành bao bọc xung quanh. Mỗi hạng mục kiến trúc được xây dựng theo một kiểu dáng riêng thích ứng với công năng của mỗi nóc. Hướng chính của chùa nhìn về phía Nam, theo quan niệm của Phật giáo, ngôi chùa quay về hướng Nam có nghĩa là Đức Phật và Bồ Tát ngồi quay về hướng Nam để nghe lời kêu cứu của chúng sinh trong kiếp đời tục lụy và dùng pháp lực vô lượng vô biên qua Tứ đại vô lượng tâm (từ, bi, hỉ, xả) mà cứu vớt; đồng thời hướng Nam cũng là hướng của Bát Nhã (tức trí tuệ và cứu cánh của nhà Phật).

          Cổng chính nằm đối diện với Chính điện về phía trước, kiến tạo thành ba lối đi. Nóc bên trên ba lối đi trang trí họa tiết lưỡng long chầu vòng luân hồi và bốn góc mái trang trí giao long. Qua khỏi Cổng chính là khoảng sân rộng, bên tả là Bảo tháp cao 21m được kiến tạo hình bát giác có tám cạnh và bảy tầng, ở bên dưới chân rộng, càng lên cao càng thu nhỏ dần và vuốt nhọn ở phần đỉnh. Tất cả các tầng mái lợp ngói ống, các góc mái ở mỗi tầng trang trí hình tượng giao long nhìn về tám hướng khác nhau. Ở tầng trệt, ứng với tám cạnh hình bát giác bố trí tám cột hình trụ tròn, trên thân mỗi cột đắp nỗi một con rồng quấn quanh. Trên đỉnh nóc trang trí một mô hình Bảo tháp thu nhỏ làm tăng thêm dáng vẻ thanh thoát, mềm mại của tòa tháp lớn. Bảo tháp được xây hình bát giác tám cạnh, đây là biểu hiện tám hướng trong ý thức Phật pháp viễn chiếu tám phương. Theo quan niệm của Phật giáo, do cuộc sống nhập thế khiến cho những ngôi tháp mang tư cách là những điện thờ và là biểu hiện của sự hội tụ của bầu trời.

 
                                                                                                             
                                                                      Bảo tháp 

          Phía sau Bảo tháp là một Tháp bia xây theo dạng hình tứ giác có bốn cạnh, bố trí thành ba tầng mái, các góc mái vuốt cong và bên trên trang trí giao long. Đỉnh nóc thu nhỏ, vuốt nhọn và bên trên trang trí một bình nước cam lồ. Trên thân bốn cột ở tầng trệt đắp nổi một con rồng quấn quanh rất đẹp. Nội thất đặt một tấm bia đá cao 1,7m x rộng 1,2m và mặt trước khắc chữ Hán Nôm ghi lại công trạng của sư Thích Tường Nguyện đối với chùa.

          Nằm đối diện Bảo tháp về bên hữu khuôn viên chùa là Tháp chuông xây theo dạng hình tứ giác và kiến tạo thành hai tầng mái. Tầng dưới kiến tạo bốn mái lợp ngói ống bằng sứ, các góc mái vuốt cong và đắp nổi giao long bằng vôi vữa ghép mảnh sành. Tầng trên, bốn thân cột đắp nổi con rồng quấn quanh, bốn mặt vách trang trí các bao lam chạm nổi các hoạ tiết tứ linh, hoa lá và mây nước…Đỉnh tháp trang trí hình tượng một tòa bảo tháp thu nhỏ, các góc mái vuốt cong và gắn giao long bên trên. Bốn mặt vách bên ngoài đắp nổi các điển tích xưa của Phật giáo. Nội thất của tầng trên treo một Đại hồng chung có trọng lượng 1,2 tấn, đường kính 107cm x cao 198cm x chu vi 272cm. Đây là Đại hồng chung có trọng lượng lớn nhất so với các Đại hồng chung hiện có ở các di tích của Bình Thuận.

         Chính điện (điện thờ Phật) là bộ phận kiến trúc bề thế, trang nghiêm nhất của chùa Thạnh Lâm, được kiến tạo theo dạng kiến trúc chữ Công gồm có 3 nóc nối tiếp nhau từ trước ra sau. Nóc trước xây cổ lầu hai bên dạng lầu chuông - lầu trống gồm hai tầng mái lợp ngói ống. Đỉnh nóc trang trí phù điêu lưỡng long chầu vòng luân hồi, các góc mái vuốt cong gắn giao long và phượng bên trên. Trên các vách tường cổ lầu đắp nổi các điển tích xưa liên quan đến Phật giáo và các họa tiết như mai, lan, cúc, trúc, cá hóa long, hổ, hoa lá và mây nước. Nóc giữa được kiến tạo hai mái xuôi về hai bên, trên đỉnh nóc trang trí lưỡng long chầu nguyệt. Đỉnh nóc sau đắp nổi một bình nước cam lồ đặt trên đài sen. Trên các thân cột ở mặt tiền cửa chính ra vào đắp nổi những câu đối ca ngợi cảnh đẹp của đảo, cuộc sống thanh tịnh nơi đây:

           富 貴 花 開 香 遍 朝 陽 輝 煌 麗 沙 海 會
           盛 林 般 若 慈 航 清 淨 天 人 普 利 蓮 池
Phiên âm:
          Phú Quý hoa khai hương biến, triều dương huy hoàng lệ sa hải hội
          Thạnh Lâm bát nhã từ hàng, thanh tịnh thiên nhân phổ lợi liên trì
Tạm dịch:
          Phú Quý nở hoa hương tỏa, mặt trời rực rỡ sáng chiếu trên vùng biển cát
          Thạnh Lâm trí tuệ từ hàng, con người thanh tịnh như sống chốn liên trì

 
 
    Đại Hồng Chung

          Nội thất Chính điện bài trí nhiều pho tượng Phật như: Phật Tổ Như Lai, Quan Thế Âm Bồ Tát... Vách tường hai bên chia thành nhiều ô hình chữ nhật, bên trong đắp nổi các điển tích của Phật giáo được thếp vàng rực rỡ và sinh động.

         Trải qua hơn 200 năm tồn tại, chùa Thạnh Lâm trở thành một trong hai trung tâm sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng tâm linh của nhiều thế hệ người dân và Phật tử trên đảo Phú Quý. Hàng năm tại đây tổ chức các ngày lễ lớn như ngày Phật Đản, rằm tháng bảy, tháng mười và các ngày mùng một, rằm tháng âm lịch. Các kỳ tế lễ tại chùa luôn thu hút đông đảo tín đồ phật tử và nhân dân trên đảo Phú Quý đến khấn bái Phật cầu cho cuộc sống an bình và no ấm.

          Đến với chùa Thạnh Lâm du khách ngoài việc vãng cảnh, bái Phật còn được  thưởng thức nhũng nét đặc sắc của một công trình kiến trúc Phật giáo thuộc vào loại bề thế nhất trên đảo trong đó nổi bật là ngôi Bảo tháp 7 tầng và Đại hồng chung nặng 1,2 tấn được xem là những hạng mục kiến trúc và hiện vật lớn nhất và đẹp nhất hiện nay ở các di tích tại Bình Thuận. Ngoài ra, còn có thể kết hợp với tắm biển, câu cá, du thuyền và thưởng thức các loại hải sản tươi sống.
 

Tác giả bài viết: Nguyễn Chí Phú